Zehirlenmek istemiyorsanız dikkat
Bazen haberlere konu olabilecek kadar ciddi, bazen de farkına varamayacağımız kadar hafif şekilde gıda zehirlemeleri yaşanır. Sadece ishal olmamak adına bile dikkat edilmesi gerekenleri yapıp, ölümle bile sonuçlanabilecek zehirlenmelerden korunabilirsiniz.
Gıdaların genel anlamda muhafaza edilmesi için gıdanın yapısı ve bileşenleri, seçeceğimiz muhafaza yönteminin çeşidini belirlemektedir. Ancak en güvenilir yöntemin soğukta muhafaza olması ve soğukta muhafaza edilen gıdaların üretimi, depolanması, sevkiyat süreçleri ve tüketilinceye kadar ki zaman boyunca soğuk zincirin kırılmaması gerekmektedir. Soğuk zincirin kırılması durumunda gıda maddesinin bozulma tehlikesi de artmaktadır. Bu dönemlerde bebek ve çocuklar başta olmak üzere gıda zehirlenmeleri görülme ihtimali artmaktadır.
Her gıda maddesinde kendi florası başta olmak üzere zengin bir mikrobiyal popülasyon bulunur. Üreticiden tüketiciye ulaşırken kötü koşullarda yapılan nakil işlemleri, gıdaların iyi olmayan şartlarda pişirilmesi, paketlenmesi, saklanması, hijyenin bozuk olması gibi durumlarda bu mikroorganizmalarda çoğalma olur ve salgıladıkları toksinler de besin zehirlenmelerine yol açarlar.
Bakteriyel zehirlenmelerin hemen hemen hepsinde taşıyıcı besin, et veya tavuk ya da bu canlıların süt, yumurta gibi ürünleridir. Dolayısıyla süt ile yapılan tatlılar (dondurma, pasta ve kremalar...) gıda zehirlenmelerinin en önemli nedenlerindendir. Ayrıca suların iyi dezenfekte olmaması, kabuklu deniz hayvanları, mantarlar diğer gıda zehirlenmesine yol açan ürünler arasındadır. Besinin henüz çiğ olduğu dönemde hijyen kurallarına sıkı bir şekilde uyulmaması, hayvanların kesim işlemlerinde temiz olunmaması, besinlerin tam bir pastörizasyondan geçirilmemesi, pişmiş besinlerin açıkta kalması, yeteri kadar soğuk dolaplarda saklanmadan tekrar tekrar ısıtılarak yenmesi veya hatalı hazırlanmış şekillerde yenmesi sonucu gıdalar zehirli hale gelir.
Buzdolabına yerleştirilecek besinlerin birbirine temas etmeyecek şekilde ve doğru raflara yerleştirilmesi sağlık için önemlidir. Yumurtalar, yumurta raflarına yıkanmadan yerleştirilmeli, kullanımdan hemen önce yıkanmalıdır. Yumurtanın yıkanıp bekletilmesi, yumurtada bulunan gözle görülmeyen porlardan (delikler) kabuk üzerinde bulunan mikropların yumurtanın içine geçmesine neden olabilir. Dikkat edilmesi gereken ikinci besin etlerdir. Uzun süre saklanacak etler derin dondurucuya konulmalı, daha kısa sürede kullanılacak etler ise buzdolabının en soğuk yerine yerleştirilmelidir. Et, tavuk ve balıklar iyi paketlenmiş bir şekilde buzdolabına konulmalıdır. Paketten sızacak et sularının başka bir besine teması gıda zehirlenmelerine yol açabilir. Sebzeler yıkanıp kurulandıktan sonra uygun şekilde sebzelik bölümüne konulmalıdır. Çamurlu ve kirli besinler buzdolabına konulmamalıdır. Yemekler buzdolabına ağzı kapalı şekilde yerleştirilmelidir. Böylece herhangi bir mikrop geçişi riski azaltılabilir.
Nelere dikkat etmeliyiz? Besinleri ele almadan önce eller mutlaka iyice yıkanmalıdır. Yiyecekler buzdolabında uygun şekilde saklanmalı, et ve sebzeler birbirine temas etmemelidir. Pişen besinler sıcakta bekletilerek soğutulmamalıdır. Çiğ tüketilecek sebze ve meyveler akan su altında iyice yıkandıktan sonra tüketilmelidir. Yemekler ağzı açık olarak bekletilmemelidir. Et ve sebzelerin kesme tahtası ve et bıçağı ayrı olmalıdır. Çiğ et kesildikten sonra kesme tahtası sıcak su ve uygun deterjan ile iyice yıkanmalıdır. Etler akan su altında veya buzdolabında çözdürülmelidir. Kalorifer üzeri veya açık ortam et çözdürmeye uygun değildir. Çözdürülen et tekrar dondurulmamalıdır. Artmış yiyecekler buzdolabında 24 saatten fazla bekletilmemeli ve dökülmelidir.
Başta et, süt, yumurta, balık gibi çabuk bozulan hayvansal gıdaların hazırlanma ve saklanma yöntemlerine dikkat etmeli, açıkta satılan yiyeceklerin tüketiminden kaçınılmalıdır. Soğukta saklanması gereken gıdalar buzdolabında saklanmalıdır. Gıdaların hazırlanması ve pişirilmesinde hijyen kurallarına özen gösterilmelidir.
Özellikle bebek ve çocuklarda yaygın olarak görülen ishallerin önlenmesinde el temizliği ve yenilen sebze/ meyvelerin iyice yıkanması çok önemlidir. İshal olanlar bol su tüketmeli ve en yakın sağlık kuruluşuna başvurmalıdır.
